2020’YE GİRERKEN TOPLU PAZARLIĞIN 17 YILI: MEMURLAR NEREDEN NEREYE?

2020’YE GİRERKEN TOPLU PAZARLIĞIN 17 YILI: MEMURLAR NEREDEN NEREYE?

Bugün 1 Ocak Pazar.

2020 Mali Yılı Bütçe Kanunu yürürlüğe girdi.

3 Ocak günü açıklanacak Aralık ayı enflasyonu ile memur ve emeklilerinin 2020 yılı ilk altı ay aylıkları belli olacak.

Hakem (!) Kurulu kararı gereği Ocak ayında memur ve emeklilerinin aylıklarına % 4 artış yapılacak. Üzerine varsa  ve TÜİK (!) izin verirse enflasyon farkı eklenecek.

Memurlar ilk toplu pazarlık/toplu görüşmeyi 2002 yılında yaptı..

Sonuncusu ise 2019 Ağustos ayında danışıklı olarak Hakem (!) Kuruluna devredildi.

Resimdeki Tablo 17 yılın özeti.

Orada toplu pazarlık hakkı olan iki kesim var: Kamu işçileri ve kamu görevlileri/memurlar.

Dikkat edeceğimiz husus, ortalama memur ve ortalama kamu işçisi ücretleri.

Nasıl peşkeş çekildiğimizi o rakamlar ortaya koyuyor.

Tablodaki rakamlar devletin resmi rakamları, Tablonun altındaki kurumların verileri.

2020 BÜTÇESİNDE MEMURLAR YOK!

Bu arada 2020 Mali Yılı Bütçe Kanunu görüşmeleri TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu ile genel kurlunda tamamlandı.

Beklediğimiz üzere memurların sorunlarına sahip çıkan olmadı, anlamsız tartışmalar hariç.Pl

Komisyondaki görüşmeleri özetlemiştik. 12 yıllık genel kurul konuşmaları boyunca memurlarla ilgili önemli konuşmaları incelenmemiş tutanaklardan aşağıda sunuyoruz.

 

TBMM GENEL KURUL TUTANAKLARINDAN:

9 Aralık 2019 Pazartesi

CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI FUAT OKTAY - 

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 2002 yılı sonundan bu yana kamu görevlilerimizin mali ve sosyal haklarında ciddi iyileşmeler sağladık, onların yaşam standartlarını yükselttik ve yükseltmeye de devam edeceğiz.

2002-2019 Ekim döneminde kamu görevlilerimizin aylık ve ücretlerinde enflasyonun oldukça üzerinde artışlar sağladık. Bu kapsamda aile yardımı ödeneği dâhil en düşük memur maaşı 2002 Aralık ayında 392 lira iken 2019 Ekim ayında 3.707 liraya çıkarıldı; artış oranı yüzde 846'ya ulaştı.

Aile yardımı ödeneği dâhil ortalama memur maaşı 2002 Aralık ayında 578 lirayken 2019 Ekim ayında 4.483 liraya çıkarıldı; artış oranı yüzde 676'ya ulaştı.

Muhtar aylığı 2002 Aralık ayında 97 lira iken 2019 Ekim ayında 2.027 liraya çıkarıldı; artış oranı yüzde 1982'ye ulaştı.

Güvenlik korucularının ücretleri 2002 Aralık ayında 236 lira iken 2019 Ekim ayında 2.162 liraya çıkarıldı; artış oranı yüzde 815'e ulaştı.

LÜTFİ ELVAN (Mersin) -

Bir başka husus değerli arkadaşlar: Sık sık ifade ediliyor "Vatandaşlarımızı enflasyona ezdiriyorsunuz." diye. Biz vatandaşlarımızı hiçbir şekilde enflasyona ezdirmedik, enflasyona ezdirmediğimiz gibi refah artışından onların hak ettiği payı almalarını sağladık. Bakınız, örnekler ortada, enflasyondan arındırılmış şekliyle söylüyorum:

En düşük memur maaşı reel olarak yüzde 74 artmış -enflasyondan arındırılmış şekliyle- demek ki refah artışından yüzde 74'lük bir pay vermişiz.

Net asgari ücrette reel olarak yüzde 124, en düşük SGK emekli aylığında yüzde 51,7, BAĞ-KUR en düşük tarım emekli aylığında yüzde 317, engelli aylıklarında yüzde 507'lik bir reel artış var arkadaşlar, yüzde 507; el insaf! (AK PARTİ sıralarından alkışlar) Muhtar aylığında yüzde 329 reel artış var.

MUHAMMED LEVENT BÜLBÜL (Sakarya) -

Öğrenciler ilköğretim ve ortaöğretim kademelerinde bilgi, beceri ve kabiliyetleri ile istekleri çerçevesinde uygun olan bölümlerde ve alanlarda kendilerini geliştirmeli, yüksek öğrenimde bu alanlarda okuyabilmelerine imkan tanınmalıdır. Öğretmenler yönünden ise Öğretmenlik Meslek Kanunu'nun ivedi olarak çıkarılması, öğretmenlik mesleğinin itibarının yükseltilmesi gerekmektedir. Ücretli vekil sözleşmeli öğretmenliklere son verilmeli, tek bir statüde kadrolu olarak öğretmenler güvence altına alınmalıdır.

MUHAMMED LEVENT BÜLBÜL (Sakarya) -

2020 yılı merkezî yönetim bütçesi, sürdürülebilir büyüme ve adaletli paylaşıma yönelik ekonomik dönüşümün gerçekleştirilmesinin, mali disiplinin sürdürülmesinin, kamu dengelerinin iyileştirilmesinin, maliye politikasının sürdürülebilirliğinin gözetilmesi ve kamu maliye alanının elde edilen kazanımlarının gelecek dönemde korunması başta olmak üzere, belirlenen hedeflerin gerçekleştirilmesi amacını taşımaktadır. 2020 yılı merkezî yönetim bütçe ödenekleri içinde en büyük payı sırasıyla cari transferler ile personel giderleri almaktadır.

Bütçede 2020 yılında cari transferlerin 451,1 milyar TL olması, personel harcamalarının ise 282.488 milyar TL olması öngörülmektedir. Enflasyon oranları dikkate alındığında toplu sözleşmelerle belirlenen ocak ayında yüzde 4, temmuz ayında yüzde 5 maaş zammının yeterli olmayacağı, kamuda çalışan personelin maaş artışının enflasyonun gerisinde kalacağı anlaşılmaktadır.

 

11 Aralık 2019 Çarşamba

MEHMET METANET ÇULHAOĞLU (Adana) -

… bütçe konuşmasında Sayın Fuat Oktay 2002-2019 Ekim döneminde kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinde enflasyonun oldukça üzerinde artışlar sağladıklarını söyleyerek, aile yardım ödeneği dâhil, en düşük memur maaşının 2002 Aralık ayında 392 lira iken 2019 yılı Ekim ayında 3.707 liraya çıkardıklarını ifade ederek artış oranının yüzde 846'ya ulaştığını ifade ettiler. Yani, 2002 yılından 2019 yılına kadar geçen on yedi yılda memurun maaşını yüzde 846 kat artırdınız, öyle mi arkadaşlar?

Bir bakalım, memurun maaşının alım gücü baz alındığında bakın, ne yapmışsınız:

2002 yılında memur maaşı 392 lirayken çeyrek altın 32 liraydı. Bir memur 392 liraya 12,25 çeyrek altın alabiliyordu.

Şimdi ise 3.707 liraya 8,4 çeyrek altın alabiliyor. Çeyrek altın bugün 444 lira 61 kuruş.

Sayın Oktay, bir memurun 12,25 çeyrek altın alması için en az 5.446 lira 47 kuruş maaş veriyor olmanız gerekirdi. Çeyrek altın alım gücüne göre memurun maaşını yüzde 685 düşürmüşsünüz. Görün memuru ne hâle düşürdüğünüzü. Emeklinin, işçinin hâli daha da vahim. Bir de bununla övünüyorsunuz.

MUSTAFA HİDAYET VAHAPOĞLU (Bursa) -

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda savunma ve güvenlik hizmet sınıfı ihdas edilerek bu kurumlardaki yardımcı hizmetler sınıfı personelinin sorunları giderilmelidir.

12 Aralık 2019 Perşembe

ÜNAL DEMİRTAŞ (Zonguldak) – 

Değerli milletvekilleri, iş bulmayı başaranların yüzde 43'ü de asgari ücret almaktadır ve asgari ücret doğrudan ve dolaylı olarak 10 milyon vatandaşımızı ilgilendirmektedir. Bu anlamda, asgari ücret miktarı Türkiye'deki en büyük toplu sözleşmedir. Bugün ne kadardır asgari ücret? Aylık 2.020 liradır, bugünkü kurla 314 euro yapmaktadır. Peki, asgari ücretli Türkiye'de haftada kaç saat çalışmaktadır?

Pazartesi dağıttığınız 2019 ekonomi raporuna göre, haftada 45,7 saat çalışmaktadır yani haftalık 45 saat karşılığı aylık 314 euro ücret almaktadır. Peki, Avrupa'daki durum nedir değerli arkadaşlarım? İşte burada gösteriyorum: Bakın, Lüksemburglu bir işçi 37 saat çalışıyor ve 2.071 euro ücret alıyor; Hollandalı, 30 saat çalışıyor, 1.626 euro alıyor; Alman, 35 saat çalışıyor, 1.557 euro alıyor; Fransız, 37 saat çalışıyor, 1.521 euro alıyor.

…

İspanyol, 37 saat çalışıyor, 1.000 euro alıyor;

Değerli arkadaşlar, Konya büyüklüğündeki Hollanda'daki bir işçi, Türkiye'deki bir işçiden 15 saat daha az çalışıyor ama Türkiye'deki işçiden 5,5 kat daha fazla ücret alıyor. Avrupa ülkeleri içerisinde asgari ücrette sondan 4'üncüyüz ve yine tam bir başarısızlık hikâyesi çünkü Türkiye'de asgari ücret hesaplama yöntemi yanlıştır. Ayrıca, asgari ücretten yapılan kesintiler, vergiler çok yüksektir, bu durumun da düzeltilmesi gerekmektedir. Bunun için, ILO'nun 131 No'lu Sözleşmesi'nin imzalanması gerekmektedir. Bu şekilde sadece işçinin kendisinin değil, ailesinin de ihtiyaçlarının karşılanacağı bir ücretin tespit edilmesi gerekir.

SEFER AYCAN (Kahramanmaraş) - 

Bir husus da, 2012 yılında İş Sağlığı Kanunu çıkmış olmasına rağmen yıllardır ertelenerek memurlar "iş sağlığı" kapsamına alınmamaktadır. Dünya değişmiştir; artık sadece işçilerin değil, "çalışanların sağlığı" denilmektedir ve her insanın yaptığı iş, sağlığını etkilemektedir; o yüzden, memurların yaptığı iş de sağlıklarını etkilemektedir.

Bu nedenle, kamu kuruluşlarında da memurları kapsayan iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini organize etmemiz, yaygınlaştırmamız ve örnek olsun diye doğru düzgün hizmet vermemiz gerekir.

…

Tabii ki, çalışma hayatımızda önemli sorunlar var. Kayıt dışı çalışma olmaması gerekir. Sigortalı çalışmayı yaygınlaştırmamız, özendirmemiz gerekir. Kamuda tek tip çalışmayı yerleştirmemiz gerekir. Kamuda esas olan Anayasa'mızın gereği memurluk statüsüdür. Kamudaki farklı statüdeki çalışmaları ortadan kaldırmamız lazım. Özellikle sözleşmeli personel statüsünün devlet memurluğu anlayışına uymadığını düşünüyoruz, Anayasa'ya da aykırı bir tutumdur. Onun için kamudaki tüm istihdam modellerini tek tipe, devlet memurluğu statüsüne dönüştürmemiz gerekir ve buradan da Sayın Aile Bakanlığından başlayalım. Aile Bakanlığında ek ders ücreti karşılığı çalışma statüsünün kaldırılarak bunların kadroya geçirilmesini özellikle Sayın Bakandan talep ediyorum.

…

Bunun dışında tüm kurumlarda; Millî Eğitim Bakanlığında, Sağlık Bakanlığında farklı statüde çalışmaları ortadan kaldırmamız lazım. Aynı işi yapan 6 farklı statüde insanın olması bir yerde iş verimini, huzurunu etkilemektedir. Anayasa'mıza göre iki statü vardır; sözleşmeli, geçici bir istihdam şeklidir, esas olan devlet memurluğudur ya da kamu işçiliğidir. Onun dışındaki statüleri ortadan kaldırarak çalışma barışını da sağlamamız gerekir diye düşünüyorum.

METİN İLHAN (Kırşehir) - 

Memurlarımızın yıllardır beklediği 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 43'üncü maddesine eklenen doğum sonrası yarı zamanlı çalışma hakkının kullanımına ilişkin usul ve esaslar hâlâ bir muamma.

Zira aradan geçen dört yıla rağmen kurumların yönetmelik taslağıyla ilgili nihai görüşü bir türlü sonlanmamıştır. Çünkü dört yıldır bu yasadan faydalanacak memurların kapsamı daraltılmaya çalışılmaktadır. Bu konuda kamu personelinin mağduriyeti bir an önce giderilmelidir.

19 Aralık 2019 Perşembe

KANİ BEKO (İzmir) - 

Sevgili arkadaşlarım, değerli milletvekilleri; Türkiye'de işçiye ayrı, memura ayrı asgari ücret olmaz. Memurlara 3.340 lira asgari ücret veriyorsunuz. Yani ben "Memurlar çok asgari ücret alıyor." demiyorum ama işçilere neden 2.020 lira veriyorsunuz? Neden burada memur, işçi ayrımı yapıyorsunuz? Burada tek asgari ücret olması gerekir, işçi ve memur ayrımı kesinlikle yapılmaması gerekir diye düşünüyorum.

20 Aralık 2019 Cuma

MUSTAFA KALAYCI (Konya) -

 Çalışma hayatı, işçi ile işveren haklarının dengeli bir şekilde korunması yanında işin korunmasını da dikkate alan politikalar çerçevesinde tanzim edilmelidir. Eğitim istihdam planlaması yapılmalı, mesleki eğitim güçlendirilmeli, istihdamı caydırmayan bir sosyal yardım sistemi kurulmalı ve sendikal haklar çağdaş normlara uygun hâle getirilmelidir.

Net asgari ücret mutlaka açlık sınırının üzerinde belirlenmeli ve asgari ücretliye büyükşehirlerde ulaşım desteği verilmelidir.

Asgari ücretten vergi alınmamalı ve çalışanların asgari ücret kadar geliri vergi dışı bırakılmalıdır. İşçi, esnaf ve çiftçi emekli aylıkları 2020 yılı Ocak ve Temmuz aylarında önceki altı aylık enflasyon oranında artırılacaktır.

Memur maaşları ve memur emekli aylıklarıysa 2020 yılı Ocak ve Temmuz aylarında yüzde 4 oranında artırılacak, ayrıca geçmiş altı aylık enflasyon farkları buna ilave edilecektir. Emeklilerimizin yıllarca hizmet verdikten sonra, geçim kaygısı duymadan, onuruna yaraşır bir hayat sürmesini temin etmek devletin önemli ve öncelikli görevlerinden biridir.

Emekli aylıkları arasındaki eşitsizlikler giderilmeli, emeklilere büyümeden pay verilmeli ve sağlık hizmetlerinde alınan bazı katılma payları emeklilerden alınmamalıdır.

İLHAN KESİCİ (İstanbul) –

Değerli milletvekilleri, şimdi, tam bu hesaba uygun Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcımızı da aslında bu hesap dolayısıyla tenzih etmek istiyorum. Ama Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcımız, devletimizin 2 numaralı makamıdır, Genel Kurula yaptığı bütçe sunuş konuşması var, bu konuşmanın 41'inci sayfası var -ilgili arkadaşlarımızın elinde varsa bakabilirler- o 41'inci sayfada şunu diyor:

"Aile yardımları dâhil en düşük memur maaşı 2002'nin sonunda, Aralık 2002'de -bir rakam- 392 Türk lirasıydı. Biz bunu on yedi senede 2019 Ekim ayı itibarıyla 3.707 Türk lirasına çıkardık."

Makul. "Artış yüzde 846'dır."

İşin yanlış olan yeri burasıdır.

Yani bu ikisi de biraz önce arz ettiğim gibi cari rakamlardır, birbiriyle mukayese edilebilir rakamlar değildir.

En azından burada kale alınması, dikkate alınması lazım gelen rakam, enflasyondur. Hâlbuki enflasyon sıfır gelmiş olsa bu iki rakamı  beraber mukayese edebiliriz yani onu ona böldüğümüz zaman bu rakam çıkabilir.

Bu sene beklediğimiz enflasyon yüzde 12 civarındadır, geçen sene 20 küsur idi ama bu on yedi yılın ortalaması yüzde 11,1.

Hiç olmazsa bu 392 rakamını -arkadaşlarımızın elinde cep telefonları var- 2009'a kadar yürütürlerse enflasyon miktarıyla, bu rakam 2.311 Türk lirası eder.

Demek ki 2.311 Türk lirasıyla teslim aldık, şimdi 3.700 lira oldu; bunu buna bölersek çıkan rakam yüzde 60'dır yani yüzde 846'lık bir artış hiçbir hâl ve şartta söz konusu olamaz.

Zaten yüzde 846, yüzde 900 demek, on yedi senede her yıl ortalama yüzde 50'lik bir artışa denk düşer ki hepimizin bayram etmesi lazım, hepimizin alkışlaması lazım, davul zurna çalmamız lazım.

Bunun birazcık daha sofistike hesaplama hâli şudur:

Yıllık ortalama -bu aile yardımları dâhil- en düşük memur maaşındaki artış yüzde 2,8 eder yani düzgün bir hesap yaparsak yüzde 2,8'lik bir memur maaş artışı olmuş; bu çok iftihar edilecek bir şey değil. Yani bunu bir tespit olarak böyle söylemek doğrudur, "Birazcık daha artırsak daha iyi olabilir." denilebilir ama bununla böyle "Yüzde 846'lık bir artış yaptık." filan tarzında… Bir şey iyi gitmiyor, bu hesap yanlış bir hesap.

CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI FUAT OKTAY (Devamla) –

Yine, Sayın Kesici konuşmasında AK PARTİ Hükûmetleri olarak, sürekli en düşük memur maaşındaki yüzde 846'lık nominal artıştan bahsettiğimizi, ancak reel artış olarak bir artış olmadığından bahsettiler. O zaman reel artışlardan da bahsedeyim: 2002'de en düşük memur maaşı 392 lirayken şimdi 3.334 liradır, reel artış oranı yüzde 74'dür.

Net asgari ücret 184 liraydı…

Biraz önce anlattım size satın alma paritesine göre, bu o demek zaten.

Net asgari ücret 184 liraydı, şimdi 2.021 lira; reel artış oranı yüzde 124.

Engelli aylığı 25 liraydı, şimdi 720 lira; reel artış oranı yüzde 508. Yaşlılık aylığı 25 liraydı, şimdi 607 lira; reel artış oranı yüzde 408.

Net asgari ücret 184 liraydı, şimdi 2.021 lira; reel artış oranı yüzde 124.

Engelli aylığı 25 liraydı, şimdi 720 lira; reel artış oranı yüzde 508. Yaşlılık aylığı 25 liraydı, şimdi 607 lira; reel artış oranı yüzde 408.

En düşük SSK emeklisinin maaşı 257 liraydı, bugün 1.906 lira; reel artış oranı yüzde 52.

En düşük BAĞ-KUR tarım emeklisinin maaşı 66 liraydı, bugün 1.343 lira; reel artış oranı yüzde 317.

En düşük BAĞ-KUR esnaf emeklisinin maaşı 157 liraydı, şimdi 1.725 lira; reel artış oranı yüzde 135'tir.

Sayın Kesici, biz çok iyi arkadaşlarla çalışıyoruz. Anladığım kadarıyla sizin arkadaşlarınız IMF'yle çalışmayı tercih ediyorlar.

Emeklimiz, işçimiz, çiftçimiz, esnafımız, memurumuz başta olmak üzere, toplumumuzun tüm kesimlerine reel anlamda artış sağladığımızı ve bu reel gelir artışıyla tüm kesimlerin alım güçlerinin artığını mutlulukla görmekteyiz.

  

Seçilmiş Ücret ve Aylıklara İlişkin Bazı Göstergeler  (2002-2019)
	2002 Aralık  TL	2019 Temmuz  TL	Nominal Artış Oranı  2019 Temmuz / 2002 Aralık	Reel Artış Oranı 2019 Temmuz / 2002 Aralık
En Düşük Memur Maaşı	392,00 ₺	3.333,70 ₺	750,6	74,0
En Yüksek Memur Maaşı	3.074,10 ₺	14.060,90 ₺	357,4	-6,4
Ortalama Memur Maaşı	577,90 ₺	3.895,20 ₺	574,0	37,9
Ortalama Kamu İşçi Ücr.	1.012,00 ₺	5.389,50 ₺	432,6	8,9
Net Asgari Ücret	184,30 ₺	2.020,90 ₺	996,8	124,4
En Düşük SSK Emekli Aylığı	257,00 ₺	1.906,40 ₺	641,8	51,7
Ortalama SSK Emekli Aylığı	276,00 ₺	1.964,30 ₺	611,7	45,6
En Düşük Bağ-Kur Tarım Em.Aylığı	65,80 ₺	1.343,20 ₺	1.940,7	317,5
Ortalama Bağ-Kur Tarım Em. Aylığı	110,40 ₺	1.545,10 ₺	1.299,6	186,3
En Düşük Bağ-Kur Esnaf Em. Aylığı	150,00 ₺	1.724,50 ₺	1.049,7	135,2
Ortalama Bağ-Kur Esnaf Em. Aylığı	261,00 ₺	2.037,80 ₺	680,8	59,7
En Düşük Em. San. Ayl.	376,50 ₺	2.211,00 ₺	487,2	20,1
Ortalama Em. San. Aylığı	502,00 ₺	2.748,90 ₺	447,6	12,0
Kaynak: Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, TÜİK, TCMB